Dragan Nikolliq nga Leposaviqi shpreson se do të mund të kthehet në Policinë e Kosovës, të cilën, siç thotë ai, e la “nën presion” në nëntor të vitit 2022 pas dy dekadash punë në këtë institucion.

“Lajmi që duhet të largoheshim nga institucionet atëherë më goditi shumë, ende sot nuk mund të pajtohem me këtë”, thotë Nikoliq.

Tani, pas kërkesës së presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, që serbët të kthehen në institucionet e Kosovës, Dragani thotë se ndihet “i tradhtuar dhe i përdorur”.

Dorëheqja e qindra serbëve nga institucionet në veri të Kosovës u iniciua nga Lista Serbe – partia më e madhe e serbëve në Kosovë, e cila ka mbështetjen e Beogradit – për shkak të përpjekjes së Qeverisë së Kosovës për të hequr nga përdorimi targat e automjeteve të lëshuara nga Serbia me emrat e qyteteve të Kosovës.

Kjo dorëheqje kolektivisht nga institucionet e Kosovës, përfshirë Policinë dhe organet gjyqësore, u mbështet nga Beogradi zyrtar, duke siguruar kompensime mujore për të gjithë ata që “mbetën pa punë”. Pasuan kriza të shumta në veri, ndërsa situata kulmoi më 24 shtator 2023 kur një grup i armatosur serbësh sulmoi policinë në Banjskë pranë Zveçanit, duke vrarë një polic. Që atëherë, autoritetet e Kosovës kanë mbyllur disa institucione serbe që funksiononin në veri të vendit sipas sistemit të Serbisë.

Vuçiq më 13 shtator kërkoi kthimin e serbëve në Policinë e Kosovës dhe organet gjyqësore, si dhe mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme në katër komunat në veri, në mënyrë që në krye të tyre të vijnë serbë.

“Viktima të presioneve dhe politikës”

Dragan Nikolliq ishte një nga katër serbët nga Kosova që autoritetet serbe i arrestuan në prill të vitit 2023, duke i akuzuar se ishin pjesë e një “grupi të organizuar kriminal që synonte ndryshimin e dhunshëm të pushtetit, përkatësisht rrëzimin e rendit kushtetues të Republikës së Serbisë në veri të Kosovës”.

Ai u lirua për shkak të mungesës së provave dhe ndërkohë filloi të punojë si shofer në Ministrinë për Komunitete dhe Kthim në Qeverinë e Kosovës. Megjithatë, shpreson ende se do të mund të jetë përsëri polic.

Ai shton se rikthimin në Policinë e Kosovës e dëshirojnë edhe kolegë të tij, dhe konsideron se serbët në Kosovë janë “viktima të presioneve dhe të politikës së dikujt”.

Çfarë tjetër ka paralajmëruar apo kërkuar Vuçiqi?

Autoritetet e Kosovës që nga fillimi i vitit 2024 kanë mbyllur disa institucione të Serbisë, me arsyetimin se funksionimi i tyre cenon kushtetutshmërinë e Kosovës. Disa prej tyre janë: Organet e Përkohshme Komunale, Fondi për Sigurimin Pensional dhe Invalidor, Banka e Kursimeve Postare dhe zyrat e Postës së Serbisë në veri të Kosovës.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ndër të tjera, më 13 shtator tha se rreth 5.800 punëtorë të institucioneve serbe të mbyllura në Kosovë do të vazhdojnë të marrin rregullisht pagat e tyre dhe paralajmëroi një rritje të mundshme.

Ai deklaroi se institucionet serbe në Kosovë “nuk do të shuhen, as nuk do të mbyllen”, por që “me qëllim të zbutjes së veprimeve të njëanshme dhe të pakoordinuara të regjimit kosovar”, në vendet Rudnicë dhe Ribariq në Serbi, afër kufirit me Kosovën, do të hapet një zyrë ku serbët do të kenë qasje në shërbime të mbrojtjes sociale dhe do të ofrohen shërbime shtetërore dhe administrative që, sipas tij, janë esenciale për qytetarët.

Gjithashtu, një nga masat është që territori i Kosovës do të shpallet “zonë e veçantë për mbrojtje sociale”, me çka do të sigurohet ndihmë financiare për serbët e papunë. Serbia nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, e cila u shpall në vitin 2008.

Presidenti i Serbisë më 13 shtator, gjithashtu, paralajmëroi investime të reja nga Beogradi në Kosovë, me vlerë dhjetëra milionë euro. Serbia nga buxheti i saj për vitin 2024 ka ndarë rreth 140 milionë euro për Kosovën, që është rreth 11 milionë euro më shumë se në vitin 2023.

“Me para nuk mund të na kompensohet dëmi”

Zdravko nga Leposaviqi thotë se masat dhe kërkesat e paraqitura nga presidenti i Serbisë janë joreale dhe se me para nuk mund të kompensohet “dëmi” shkaktuar anëtarëve të komunitetit serb.

Me “dëm” ai nënkupton mbylljen e institucioneve të Serbisë në Kosovë dhe ardhjen në pushtet të kryetarëve shqiptarë në katër komunat në veri, pasi serbët bojkotuan zgjedhjet, sërish me thirrjen e Listës Serbe.

“Kjo është si kur e gjuan topin në mur dhe ai të kthehet”, shprehet Zdravko për REL.

Për Goran Milenkoviqin, aktivist politik nga Leposaviqi, këto masa dhe kërkesa janë “keqpërdorim i popullit dhe mashtrim i opinionit publik.”

“I gjithë ky është mashtrim, në të cilin askush nuk beson më”, shton ai, duke shprehur bindjen se të gjitha ngjarjet e fundit janë “pjesë e një marrëveshjeje” ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, që veriu të integrohet plotësisht në sistemin e Kosovës.

Çfarë thonë serbët në jug të Ibrit?

“Fjalë boshe”.

Kështu i komenton 38-vjeçarja Ivana nga komuna e Graçanicës masat e presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, për anëtarët e komunitetit serb në Kosovë.

Ajo është e punësuar në një nga institucionet arsimore serbe në territorin e kësaj komune me shumicë serbe në jug të Ibrit. Në një deklaratë për Radio Evropa e Lirë, ajo vlerëson se Beogradi zyrtar mund t’i ofrojë komunitetit serb vetëm ndihmë financiare, pasi “mbrojtja institucionale po zhduket ngadalë”.

“Ai (presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq) nuk ka më çfarë të ofrojë, përveç ndihmës financiare, për t’i mbajtur njerëzit këtu”, thotë ajo.

Në periudhën pas luftës, Serbia i zhvendosi institucionet e saj në zonat ku jetojnë anëtarët e komunitetit serb, përfshirë të gjitha institucionet shëndetësore dhe arsimore. Përndryshe, të punësuarit në shëndetësi dhe arsim marrin të ashtuquajturën shtesë kosovare, përkatësisht 50 për qind shtesë mbi pagën bazë.

Ndërsa, pensionistja Lilana Llaziq beson se këto masa sociale do të kenë shumë rëndësi për të rinjtë e papunë në Kosovë.

“Më mirë të marrin diçka sesa asgjë. Unë i besoj Vuçiqit, e dëgjova me vëmendje dhe besoj se do ta kemi më mirë”, thotë ajo.

“Masa të rreme ose të pamjaftueshme”

Tridhjetëvjeçari Nikolla nga Graçanica, i cili nuk dëshiron që t’i publikohen të dhënat e tjera të tij personale, frikësohet se masat e Serbisë janë vetëm “të rreme” dhe se po çojnë drejt mbylljes së të gjitha institucioneve serbe në Kosovë.

“Deri tani nuk është treguar se mund të presim diçka të mirë”, thotë ai për REL-in.

Zvonko Mihajloviq nga Shtërpca beson se Serbia e ka detyrim t’i mbrojë interesat e serbëve në Kosovë, dhe se masat dhe kërkesat e presidentit të Serbisë janë të pamjaftueshme.

“Fokusi duhet të shkojë në një drejtim tjetër. Është e kotë të flasim për ndihmën financiare për serbët që jetojnë në Kosovë, por çfarë do të bëjmë me ata që janë detyruar të largohen nga Kosova (personat e zhvendosur) dhe duan të kthehen?! Sipas mendimit tim, kjo është përparësi”, thotë ai.

Momçilo Illiq, mësues matematike në pension dhe ish-drejtor i një shkolle fillore në komunën e Prizrenit që funksiononte sipas sistemit serb, beson se pa ndihmë financiare nga Serbia, serbët nuk mund të mbijetojnë në Kosovë.

Kur pyetet nëse është optimist, ai buzëqesh dhe thotë: “Koha do ta tregojë këtë”.

“Duhet të jemi të durueshëm. Jemi në një situatë ku po diskriminohemi (nga autoritetet kosovare), kjo diskriminim ndihet në çdo hap”, thotë Illiq.

Për të, një formë “diskriminimi” është edhe fakti që autoritetet kosovare ndaluan përdorimin e dinarit në fillim të vitit, duke e bërë të pamundur që ai të tërheqë pensionin e tij që merr nga buxheti i Serbisë.

Stojanoviq: Populli po paguan çmimin e politikave të gabuara

Branimir Stojanoviq nga Lëvizja Popullore Serbe vlerëson se masat që Serbia ka marrë, janë kryesisht “një kërkesë” ndaj autoriteteve të Kosovës që të lejojnë kthimin e serbëve në institucione, dhe se “asgjë nuk do të ndryshojë në terren”.
Sipas tij, serbëve në Kosovë në këtë moment u nevojitet një vetorganizim më i mirë për t’i zgjidhur problemet “e shkaktuara nga Lista Serbe”.

“Ka ndodhur kolapsi i një politike të gabuar dhe tani njeriu i zakonshëm po e paguan çmimin; nuk do ta paguajnë politikanët apo funksionarët… Taktika e Listës Serbe ‘hesht derisa të kalojë’ do të rezultojë me atë që (kryeministri i Kosovës Albin) Kurti do t’i mbyllë të gjitha institucionet serbe”, thotë Stojanoviq për REL-in.

Ai thotë se Lista Serbe duhet të mbajë përgjegjësi, pasi ka marrë vendime që i kanë sjellë serbët e Kosovës në një “pozitë të palakmueshme”.

Lista Serbe nuk është prononcuar lidhur me kërkesat e Vuçiqit.

Sa u përket masave sociale, Stojanoviq thotë se mbijetesa në thelb nuk është çështje parash, por “gjendje shpirtërore e popullit tonë, që është krejtësisht i demoralizuar dhe i zhgënjyer me kushtet në të cilat jeton”

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, deri më tani, nuk ka dhënë ndonjë koment në lidhje me fjalimin e Vuçiqit, ndërsa kryetari i Kuvendit të Kosovës, Glauk Konjufca, i cili vjen nga partia e Kurtit, ka thënë se kthimi i serbëve në institucione “do të ishte antikushtetues”.

Në kryeqytetin e Spanjës, Madrid, një grup i madh qytetarësh mbajtën protestë në mbështetje të Palestinës, raporton Anadolu.

Një grup i madh qytetarësh që erdhi me thirrjen e organizatave joqeveritare në sheshin “Sol” në Madrid, protestoi me flamuj dhe shalle palestineze kundër vrasjes së më shumë se 40 mijë palestinezëve në Rripin e Gazës nga Izraeli në 11 muajt e fundit.

Derisa gjatë protestës në shesh ranë sirenat, qytetarët u shtrinë në tokë, mbyllën sytë dhe përkujtuan palestinezët e vrarë nga Izraeli. Spanjollët i dërguan komunitetit ndërkombëtar mesazhin: “Nuk mund të heshtni më dhe të mbyllni sytë para gjenocidit ndaj palestinezëve. Ndërmerrni veprime tani” si dhe brohoritën sloganet “Palestina e lirë”.

Gonzalo Avila Cruz, një nga qytetarët spanjollë që mori pjesë në protestë duke folur për gazetarin e AA-së tha: “Çdo ditë kërkoj në internet dhe përpiqem të marr informacione për atë që po ndodh në Palestinë. Asnjë qenie njerëzore nuk mund të mbetet e pandjeshme ndaj asaj që po ndodh në Palestinë”.

“Vuaj nga ajo që kam parë që në ditën e parë. Është e pabesueshme që një gjenocid lejohet para syve të gjithë botës. Ende diskutohet nëse është apo jo gjenocid, ndërkohë që janë vrarë 45 mijë njerëz prej të cilëve mbi 11 mijë janë fëmijë. Më duket e neveritshme që Evropa nuk e lëviz as gishtin”, tha Cruz.

Ndërsa Angelica Valiero tha: “Është një ngjarje që ka pasoja shumë të rënda dhe që prek të gjithë botën. Të lejosh një vend të përpiqet të eliminojë një popull nuk është gjë tjetër veçse brutalitet. Ne të gjithë ndihemi kështu. Nuk ka rëndësi i majtë, i djathtë, në Spanjë ose në vende të tjera. Është e papranueshme që të gjitha qeveritë të përdorin Palestinën politikisht. Netanyahu është vrasës. Netanyahu duhet të goditet me gurë nga populli”.

“Palestinezët janë popull miqësor dhe më dhemb shumë që Palestina po përballet me gjenocid. Komuniteti ndërkombëtar nuk duhet të mendojë vetëm për interesat e veta, por duhet të mbështesë kauzën palestineze”, tha Maria Hernandez.

Komiteti për Hetim të Aksidenteve Ajrore dhe Incidenteve Serioze (KINSIV) sot fillon aktivitete në Ofruesin e Shërbimeve të Navigacionit M-NAV si pjesë e hetimit për ngjarjen në qiellin e Shkupit më 7 shtator në të cilin sipas paralajmërimeve është shmangur përplasja e dy aeroplanëve. Për ngjarjen vepron edhe Agjencia e Aviacionit Civil (AAC), ndërsa nëse konfirmohet se ka vepër penale gjetjet duhet të dorëzohen në Prokurorinë Themelore Publike

“Të hënën do të hyjmë në M-NAV dhe do të bëjmë bisedat e nevojshme, do të dëgjojmë regjistrimet e bisedave të kontrollorëve me pilotët e aeroplanëve dhe do të shikojmë edhe regjistrimet. Ne nuk vërtetojmë fajin, por arsyen që çoi në një incident të tillë. Do të kërkojmë gjithashtu deklarata nga pilotët e të dy aeroplanëve përmes autoriteteve të tyre të aviacionit dhe do të informojmë publikun. Çdo gjë tjetër për momentin do të jetë spekulim”, tha të premten për MIA-n, Zoran Ilievski, kryetar i KINSIV.
Paraprakisht nga AAC për MIA-n konfirmuan se po veprojnë pas një ngjarje të denoncuar nga Ofruesi i Shërbimeve të Navigacionit M-NAV.

“Ofruesi i shërbimeve të navigimit M-NAV në mënyrë të rregullt e paraqiti ngjarjen dhe AAC do të veprojë rreth të njëjtës”, deklaruan nga AAC.

Nga M-NAV potencojnë se ngjarjet e tilla si kudo në Evropë, çdoherë janë raportuar me kohë dhe janë procesuar nga të gjithë sektorët relevantë.

“Më 7 shtator në orën 18:30 është dërguar raport për ngjarje të sigurisë në afatin e paraparë nga kryesit të cilët kanë punuar në sektorin e prekur. Në pajtim me rregullat dhe procedurat e parapara, raporti është regjistruar nga ana e sektorit IMS (Integreted Menagement Systems) dhe i është dërguar Agjencisë së Aviacionit Civil. Gjithashtu, në pajtim me procedurat valide, nga ana e sektorit IMS është hapur hetim për konstatimin e gjendjes faktike dhe shkaqeve për ngjarjen. Do të donim të themi se ngjarjet e këtilla si kudo në Evropë, çdoherë janë raportuar dhe procesuar nga të gjithë sektorët relevantë, shërbimet dhe institucionet, në pajtim me procedurat ekzistuese juridike”, theksoi M-NAV në kumtesë.

Pas publikimeve në media në bazë të sajtit për ndjekjen e fluturimeve Fllajtradar24, se aeroplanë të “Turkish erllajns” dhe të “Sanekspres” për pak do të përplaseshin në qiellin mbi Aeroportin Ndërkombëtar në Shkup më 7 shtator në orën 18.32, reagoi edhe Shoqata e Kontrollorëve të Fluturimeve të Maqedonisë.

Nga aty porositën se Fllajtradar nuk është vegël relevante për dhënien e pozitës së saktë në kohë reale dhe si e tillë nuk duhet të shfrytëzohet për nxjerrjen e konkluzioneve. Theksuan se mbesin në mbrojtje të imazhit kolektiv dhe profesionalizmit të kontrollorëve, të cilët, siç vlerësuan, janë mjet i dënimeve të pabaza. Shpallja e kësaj ngjarje si “incident serioz”, sipas Shoqatës, pa u kontrolluar gjatë kësaj faktet nuk shkon në drejtim të zbardhjes së saktë dhe të vërtetë të rastit.
Siç njoftoi portali SDK.mk, duke iu referuar faqes për ndjekje të fluturimeve Flajtradar24, bëhet fjalë për aeroplanin e ‘Turkish erllajns’ në fluturimin TK1358 nga Madridi drejt Stambollit dhe aeroplanit të ‘Saneksperes’ nga aeroporti bregdetar turk Dalaman drejt Londrës – Getuik. Tridhjetë sekonda para se të tejkalohen dy aeroplanët ishin në lartësi të njejtë prej 36.000 shkallëve. Mu para se të tejkaloheshin, njëri lëvizi në 36.325 shkallë, ndërsa tjetri zbriti në 35.475 shkallë. Sipas rregullave të komunikacionit ajror, mes aeroplanëve duhet të ketë 2.000 shkallë largësi vertikale.