Më poshtë e gjeni fjalimin e plotë  të deputetit të Frontit Europian, Salih Murat, në Kuvendin e RMV:

I nderuar Kryetar, të nderuar kolegë deputetë, e nderuar publik,

Pas shqyrtimit të kujdesshëm të pretendimeve të paraqitura, dëshiroj të shpreh qëndrimin tim për pikat kryesore:

1. Pretendimi për shkelje të karakterit sekular të shtetit

Unë i hedh poshtë kategorikisht pretendimet për shkelje të karakterit sekular të shtetit tonë. Argumentet e paraqitura në interpelancë bazohen në një interpretim të gabuar të sekularizmit dhe injorojnë fakte thelbësore:

Kushtetuta e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në nenin 19, garanton në mënyrë eksplicite lirinë e besimit fetar. Kjo nënkupton jo vetëm praktikimin privat të besimit, por edhe shprehjen publike të bindjeve fetare. Pjesëmarrja e zyrtarëve publikë në ceremoni fetare, veçanërisht kur bëhet fjalë për ngjarje përkujtimore, është në përputhje të plotë me këtë parim kushtetues.

Është thelbësore të bëhet një dallim i qartë midis lirisë së besimit fetar dhe sekularizmit. Ndërsa sekularizmi nënkupton ndarjen e shtetit nga feja, ai nuk do të thotë ndalim ose shtypje të shprehjeve fetare në sferën publike. Përkundrazi, sekularizmi i vërtetë garanton trajtim të barabartë dhe respekt për të gjitha besime.

Përkujtimi i 11 korrikut u organizua nga shoqatat civile, jo nga institucionet shtetërore. Ky është një dallim kyç që tregon se ngjarja nuk përfaqëson imponim shtetëror të një feje të caktuar, por shprehje të shoqërisë civile.

Prania e Kryetarit të Kuvendit dhe deputetëve të tjerë, përfshirë edhe mua, në këtë ngjarje duhet të kuptohet si një akt respekti dhe solidariteti ndaj viktimave. Pjesëmarrja e tyre nuk është promocion i një feje të caktuar, por shprehje e humanitetit dhe mbështetje për vlerat universale njerëzore.

Është e rëndësishme të theksohet se pjesëmarrja në elementet fetare të ngjarjes, si leximi i lutjes, ishte plotësisht vullnetare. Askush nuk u detyrua të marrë pjesë, çka është në përputhje me parimet e lirisë së besimit dhe tolerancës.

2. Shkelja e rregullave diplomatike për sigurimin e personave VIP

Pas shqyrtimit të kujdesshëm të fakteve dhe rrethanave lidhur me incidentin në aeroport, duhet të shpreh shqetësim të thellë.

Incidenti në Aeroportin Ndërkombëtar të Shkupit është jashtëzakonisht serioz dhe përbën shkelje të rëndë të protokolleve diplomatike dhe procedurave të sigurisë.

Ky sjellje jo vetëm që rrezikon sigurinë e zyrtarëve të lartë shtetërorë dhe diplomatëve të huaj, por edhe dëmton reputacionin e shtetit tonë në arenën ndërkombëtare.

Veçanërisht shqetësuese është fakti që shefi i sigurisë së Kryetarit të Kuvendit ka vepruar sipas urdhrit të drejtpërdrejtë të z. Gashi. Kjo tregon një mangësi serioze në kuptimin e protokolleve të sigurisë dhe keqpërdorim të pozitës nga ana e Kryetarit të Kuvendit.

Kërcënimi me armë ndaj një oficeri policie që po kryen detyrat e tij është i papranueshëm dhe përbën vepër penale. Kjo nuk është vetëm çështje e sjelljes joprofesionale, por edhe rrezikim i drejtpërdrejtë i sundimit të ligjit në shtetin tonë.

Fakti që Kryetari i Kuvendit personalisht ka pranuar se ka dhënë urdhër për një veprim të tillë e rëndon edhe më shumë situatën. Kjo tregon mungesë serioze gjykimi dhe mosrespektim të procedurave të vendosura të sigurisë.

Ky incident nuk duhet të trajtohet si rast i izoluar, por si tregues serioz i mangësive sistematike në strukturat tona të sigurisë dhe nevojës për reforma urgjente.

3. Pretendimi për shkelje të përdorimit të gjuhës maqedonase

Përdorimi i gjuhëve në vendin tonë është pjesë thelbësore e rendit tonë kushtetues dhe shoqëror. Kjo nuk është vetëm çështje ligjore, por edhe shprehje e angazhimit tonë për ndërtimin e një shoqërie gjithëpërfshirëse dhe harmonike shumetnike.

Praktika e Kryetarit të Kuvendit lidhur me përdorimin e gjuhëve është plotësisht në përputhje me Kushtetutën, ligjet dhe Rregulloren e Kuvendit. Kjo praktikë nuk përbën shkelje të gjuhës maqedonase, por përkundrazi, pasqyron pasurinë e shoqërisë sonë shumëkulturore.

Në vend që ta shohim diversitetin gjuhësor si problem, duhet ta pranojmë atë si përparësi. Ajo na mundëson kuptim më të mirë midis komuniteteve të ndryshme dhe forcon unitetin e shtetit tonë. Përdorimi i gjuhëve të ndryshme në Kuvend demonstron përkushtimin tonë ndaj barazisë dhe gjithëpërfshirjes.

Është e rëndësishme të theksojmë se kjo praktikë është në përputhje me standardet evropiane për mbrojtjen e gjuhëve të pakicave dhe kontribuon në integrimin tonë euroatlantik. Ajo dërgon një mesazh të fortë për përkushtimin tonë ndaj vlerave demokratike dhe respektimit të diversitetit.

6. Shkelja e dispozitave ligjore dhe etike për anti-nepotizmin

Pas shqyrtimit të kujdesshëm të fakteve lidhur me praninë e bashkëshortes së Kryetarit të Kuvendit në një delegacion zyrtar, kjo praktikë është thellësisht problematike nga disa aspekte:

Së pari, kjo përbën shkelje të qartë të standardeve etike dhe parimit të anti-nepotizmit që duhet të jetë themeli i qeverisjes sonë publike. Përfshirja e anëtarëve të familjes në delegacione zyrtare, pa funksion ose kontribut të qartë, minon besimin e publikut në institucionet tona.

Së dyti, kjo krijon një precedent që mund të çojë në abuzim sistematik të burimeve publike. Përdorimi i fondeve shtetërore për të financuar udhëtime të anëtarëve të familjes është i papranueshëm dhe përbën shkelje të drejtpërdrejtë të parimeve të qeverisjes së mirë.

Së treti, kjo praktikë dëmton profesionalizmin dhe integritetin e misioneve tona diplomatike. Delegacionet zyrtare duhet të përbëhen ekskluzivisht nga individë që kanë një rol dhe ekspertizë profesionale të drejtpërdrejtë relevante për qëllimin e misionit.

Ky rast duhet të shërbejë si katalizator për reforma thelbësore në kulturën tonë politike. Ne nuk duhet të lejojmë që interesat personale të mbizotërojnë mbi detyrat dhe përgjegjësitë publike.

7. Shkelja e dispozitave të rregullores për punën normale të deputetëve

Situata me punën e Kuvendit në tre muajt e fundit është thellësisht shqetësuese dhe kërkon vëmendje urgjente. Abuzimi i procedurave të shkurtuara përbën shkelje serioze jo vetëm të Rregullores, por edhe të parimeve themelore të demokracisë parlamentare. Më lejoni ta elaboroj këtë pikë:

Procedurat e shkurtuara, fillimisht të konceptuara si përjashtim, tani po përdoren si rregull për pothuajse çdo propozim ligjor. Kjo praktikë shkel drejtpërdrejt frymën dhe shkronjën e Rregullores, duke minuar rolin e Kuvendit si organ legjislativ dhe degraduar tërë procesin demokratik.

Ne jemi përballë një situate absurde ku dhjetëra ndryshime ligjore, shpesh me qindra faqe material, paraqiten për shqyrtim në një afat të papranueshëm të shkurtër prej vetëm 10 deri në 15 orë. Si deputetë, detyra jonë për shqyrtim dhe analizë të hollësishme të propozimeve ligjore është plotësisht e pamundur nën këto kushte.

Mungesa e konsultimeve me opozitën dhe refuzimi sistematik i të gjitha vërejtjeve në komisionet e punës e kthen Kuvendin në instrument të pushtetit ekzekutiv. Kjo përbën goditje të drejtpërdrejtë ndaj parimit të ndarjes së pushteteve dhe minon thelbin e demokracisë parlamentare.

Shpejtësia me të cilën miratohen ligjet e bën plotësisht të pamundur diskutimin e rëndësishëm publik dhe pjesëmarrjen e palëve të interesuara. Kjo praktikë jo vetëm që minon legjitimitetin e ligjeve, por edhe dëmton seriozisht besimin e publikut në të gjithë procesin legjislativ.

Përfundim

Të nderuar kolegë deputetë,

Kryetari i Kuvendit padyshim mban përgjegjësi politike për këto mangësi. Roli i tij si rojtar i integritetit të shtëpisë legjislative kërkon standardet më të larta të sjelljes etike dhe profesionale, të cilat në këtë rast nuk u përmbushën.

Ne propozojmë masa gjithëpërfshirëse për përmirësim:

1. Hetim i plotë i incidentit në aeroport dhe rishikim i protokolleve të sigurisë.
2. Vendosja e rregullave të rrepta kundër nepotizmit në delegacionet zyrtare.
3. Reformë thelbësore e procesit legjislativ për të parandaluar abuzimin e procedurave të shkurtuara.
4. Rishikim dhe forcim i kodit etik për deputetët dhe zyrtarët e lartë.
5. Vendosja e monitorimit të rregullt dhe të pavarur të punës së Kuvendit.